10 vragen voor een beter begrip
De biologische landbouw is veel meer dan een productiewijze: het is een concreet antwoord op de huidige ecologische, economische en maatschappelijke problemen. Omdat ze de gezondheid van mens, dier, bodem en water behoudt, wint ze steeds meer aan populariteit bij zowel consumenten als producenten, ondanks de uitdagingen die ermee gepaard gaan. Hieronder volgen 10 vragen die helpen om de impact en specifieke kenmerken ervan in ons land beter te begrijpen.
1. Welke plaats neemt de biologische landbouw vandaag in België in?
Volgens gegevens van YouGov die werden overgenomen door Apaq-W [1], bedroegen de totale uitgaven aan biologische voedingsproducten in België in 2024 € 1,3 miljard (€ 1.285.968.077). Dat is een stijging van 8,6% ten opzichte van dezelfde periode in 2023 (april tot december).
Het marktaandeel van de biosector bedraagt intussen 4,3%, waarmee opnieuw een groei wordt opgetekend na een daling in 2022. Deze heropleving toont de hernieuwde belangstelling van de Belgische consumenten voor een duurzamer en milieuvriendelijker voedingspatroon.
2. Speelt de biologische landbouw een rol in de strijd tegen de klimaatverandering?
Ja, biologische landbouw is een echte hefboom in de strijd tegen de klimaatverandering. Zo bant deze productiemethode immers synthetische meststoffen, waarvan de productie bijzonder energie-intensief is en die verantwoordelijk zijn voor een aanzienlijke uitstoot van broeikasgassen. In de biologische landbouw worden uitsluitend organische meststoffen gebruikt (stalmest, compost, groenbemesters), wat de koolstofvoetafdruk enorm verlaagt.
Daarnaast versterken de biologische landbouwpraktijken – zoals lange vruchtwisselingen, blijvend grasland, bodembedekking en de toediening van organisch materiaal – de bodemvruchtbaarheid én verhogen ze de capaciteit van de bodem om koolstof op te slaan. Biologische bodems houden daardoor bijna tweemaal zoveel koolstof per hectare vast als conventionele systemen.
Volgens verschillende Europese studies zou de biologische landbouw een verlaging van 40 tot 50% van de uitstoot die verband houdt met onze voeding mogelijk maken tegen 2050 [2].
Samengevat: minder chemische inputs, meer permanente vegetatie en een betere bodembeheer. De biologische aanpak biedt tastbare oplossingen voor een voeding die meer rekening houdt met het klimaat.
3. Is biologische voeding echt beter voor de gezondheid?
Volgens de International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM) beperkt gezondheid zich niet tot het uitblijven van ziektes; het draait ook om het evenwicht en de integriteit van de levende systemen, en omvat fysiek, mentaal, sociaal en ecologisch welzijn. Elementen zoals immuniteit, veerkracht en regeneratievermogen zijn van cruciaal belang binnen dit bredere gezondheidsbegrip.
De biologische landbouw heeft precies als doel de gezondheid van de ecosystemen en levende wezens te behouden en te versterken, van de bodem tot de mens. Ze streeft ernaar voedingsmiddelen van hoge kwaliteit te produceren, rijk aan voedingsstoffen, die bijdragen aan ziektepreventie en het algemeen welzijn.
Daarom vermijdt ze het gebruik van stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid, zoals chemische meststoffen en pesticiden, onnodige diergeneesmiddelen en omstreden voedingsadditieven [3].
Dus ja: bio is meer dan goed voor de gezondheid!
4. Helpt de biologische landbouw om de kwaliteit van ons water te behouden?
Ja, de biologische landbouw draagt aanzienlijk bij aan het behoud van de waterkwaliteit. Verschillende studies, samengevat door het ITAB (Institut Technique de l’Agriculture Biologique) [4], tonen aan dat biologische percelen een veel lagere mate van nitraatuitspoeling vertonen, wat de vervuiling van het grondwater en de rivieren beperkt.
In de biologische landbouw zorgen organische meststoffen, in combinatie met vruchtwisselingen en een belangrijk aandeel blijvend grasland, voor een geleidelijke afgifte van stikstof en beperken ze de doorsijpeling ervan naar het water. Bovendien voorkomt het strikte verbod op synthetische pesticiden de besmetting van rivieren en grondwaterlagen.
Dat leidt tot concrete resultaten: de biologische landbouw verlaagt het nitraatgehalte in het grondwater met gemiddeld 20 tot 40%. Het biedt ook een economisch voordeel: de zuivering van vervuild water kost veel geld, tussen € 3 en € 22 per hectare voor pesticiden en tussen € 8 en € 24 per hectare voor nitraten. Voor Wallonië alleen al komt dit neer op een geschatte besparing van € 8 tot € 34 miljoen per jaar.
Duurzame landbouwpraktijken toepassen en kiezen voor bio betekent dus niet alleen onze gezondheid en ecosystemen beschermen, maar ook investeren in een toekomst waarin drinkwater toegankelijk en van goede kwaliteit blijft voor iedereen.
5. Zijn bioproducten goedkoper in een biowinkel of in de supermarkt?
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn gespecialiseerde biowinkels (bulk, hoevewinkels, enz.) niet duurder dan de grote distributie. Een prijsobservatorium uitgevoerd door BioWallonie en ConsomAction toont aan dat een gemiddeld mandje van 21 bioproducten € 103 kost in een gespecialiseerde winkel, tegenover € 101,60 in grote en middelgrote supermarkten – een miniem verschil [5].
Ongeacht de plaats van aankoop blijft de keuze voor bio hoe dan ook een betere optie voor de gezondheid en het milieu dan klassieke industriële voeding!
6. Waar staat België ten opzichte van andere Europese landen op het vlak van de biologische consumptie?
Wanneer we de uitgaven aan biovoeding per inwoner vergelijken, staat België op de 11de plaats in Europa, met een gemiddelde van € 101 per persoon in 2023, wat een stijging is van 19,8% ten opzichte van het jaar ervoor.
Ter vergelijking, Zwitserland staat bovenaan met € 468 per inwoner, gevolgd door Denemarken (€ 362) en Oostenrijk (€ 292). Duitsland en Frankrijk noteren respectievelijk € 190,60 en € 176 [6].
Deze rangschikking toont aan dat België vooruitgang boekt, maar dat er nog een groot ontwikkelingspotentieel is om biologische producten sterker te integreren in de voedingsgewoonten.
7. Kunnen we het BIO-label vertrouwen?
Absoluut. In België is de benaming “biologische landbouw” sinds 1993 beschermd door de Europese regelgeving. Bioproducten moeten dus worden gecertificeerd door een erkende onafhankelijke instantie, zoals Certisys (code BE-BIO-01), om het label te mogen gebruiken.
Om onze activiteiten uit te oefenen, moeten we erkend zijn door de overheden, meer bepaald de landbouwministeries van de Gewesten. Naast deze erkenning is Certisys ook geaccrediteerd als controle- en certificeringsinstantie volgens de ISO 17065-norm door BELAC, die onder meer onze onafhankelijkheid en onpartijdigheid waarborgt [7].
Wanneer u het Euroblad-logo op een verpakking ziet, dan kunt u er dus volledig op vertrouwen dat het product voldoet aan de Europese biostandaarden.
8. Schept de biosector banen?
Ja, biologisch consumeren is een concrete manier om bij te dragen aan de werkgelegenheid voor onze landbouwers. Volgens Biomonchoix creëren biologische bedrijven gemiddeld 30% meer jobs dan conventionele landbouwbedrijven, vooral door de hogere eisen van het biologisch lastenboek, dat meer arbeidskrachten vereist. Wanneer biologische landbouwbedrijven daarnaast kiezen voor een rechtstreekse verkoop en een deel van hun productie zelf verwerken op de boerderij, kan dat oplopen tot 60% meer werkgelegenheid dan bij conventionele bedrijven [8].
Door te kiezen voor biologische producten van lokale oorsprong, stimuleren we dus een positieve spiraal: meer werkgelegenheid, een betere bescherming van de gezondheid van landbouwers (die minder worden blootgesteld aan pesticiden) en een grotere steun aan duurzame landbouwpraktijken.
9. Garandeert de biosector een beter dierenwelzijn?
Ja. De biologische veeteelt plaatst dierenwelzijn centraal, dankzij een strikte regelgeving die veel verder gaat dan de conventionele normen. De dieren beschikken over meer ruimte, zowel binnen als buiten, en vastbinden is verboden. Zo moet elke kip bijvoorbeeld minstens 4 m² buitenruimte hebben, en varkens en vleeskuikens krijgen tweemaal zoveel ruimte als in de conventionele veehouderij [9].
De voeding is 100% biologisch, deels afkomstig van de eigen boerderij of het gewest. Herkauwers moeten minstens 60% voedergewassen krijgen, zoals gras of hooi, en hebben toegang tot weiden.
Het gebruik van antibiotica is beperkt tot curatieve behandelingen, onder strikt toezicht van een dierenarts en met duidelijke beperkingen (maximaal drie behandelingen per jaar voor een koe). Praktijken die strijdig zijn met dierenwelzijn – zoals kooihuisvesting, dwangvoeding of vastbinden – zijn verboden.
Biologisch consumeren betekent dus kiezen voor een duurzame landbouw die het milieu beschermt en tegelijk het dierenwelzijn bevordert.
10. Wat moeten we onthouden over de biologische landbouw in België?
De biologische landbouw in België is volop in ontwikkeling: ze groeit op het vlak van de consumptie, ondersteunt de lokale economie, beschermt het milieu en garandeert kwaliteitsproducten.
Kiezen voor bio is een concrete stap vooruit voor uw gezondheid, voor de landbouwers, voor het dierenwelzijn, voor de biodiversiteit en voor een duurzamer voedingsmodel.
Dankzij erkende labels, strenge controles en een steeds toegankelijker aanbod vormt de biosector een geloofwaardig antwoord op de huidige maatschappelijke, economische en ecologische uitdagingen.
Kortom: kiezen voor bio betekent kiezen voor vertrouwen, gezondheid en toekomst.
Bronnen
[1] APAQ-W – “L’agriculture biologique : les chiffres clés de 2024” (De biologische landbouw: de kerncijfers van 2024), Plan Bio 2030.
[2] Soil Association – Rapport “What you can say when marketing organic”, 2020.
[3] IFOAM – The Principle of Health – https://www.ifoam.bio/why-organic/principles-organic-agriculture/principle-health.
[4] ITAB (Institut Technique de l’Agriculture Biologique) – Rapport “Quantifier et chiffrer économiquement les externalités de l’agriculture biologique ?”, 2016.
[5] ConsomAction – https://www.consomaction.be/blog/etudes-8/les-produits-bio-sont-ils-moins-chers-en-magasin-bio-et-vrac-ou-en-grande-surface-100.
[6] APAQ-W – “L’agriculture biologique : les chiffres clés de 2024” (De biologische landbouw: de kerncijfers van 2024), Plan Bio 2030.
[7] Certisys – https://www.certisys.eu/fr/a-propos/accreditations/.
[8] Biomonchoix – https://biomonchoix.be/les-7-raisons-de-consommer-bio/soutenir-les-agriculteurs/.
[9] Biowallonie – “Démystifier le BIO” – 2024.
